ΔΥΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΡΙΕΣ, ΜΙΑ ΧΩΡΑ

Νόβισαντ, 16 Απριλίου 1983.

Ο Ραντοβάνοβιτς και οι συμπαίχτες του στέκονται στο κέντρο του γηπέδου. Ο διαιτητής κάνει νόημα στον σέντερ της Μπόσνα να έρθει για το εναρκτήριο τζαμπολ του αγώνα. Ο Ράτκο μπαίνει στον κύκλο, ο διαιτητής πετάει τη μπάλα στον αέρα αλλά το μοναδικό χέρι που σηκώνεται για να τη διεκδικήσει είναι το δικό του. Δεν υπάρχει αντίπαλος, δεν υπάρχει έτερος διεκδικητής. Στο γήπεδο υπάρχει μόνο η Μπόσνα και οι φίλαθλοι της που πανηγυρίζουν τον τίτλο που κρίθηκε σε έναν αγώνα που οι Βόσνιοι κέρδισαν με 20-0 αλλά δεν αγωνίστηκαν ούτε δευτερόλεπτο.

Την ίδια ώρα στο Σίμπενικ και την οδό Πέταρ Πρεράντοβιτς, ο Ντράζεν Πέτροβιτς σουτάρει σαν μανιακός στη δική του μπασκέτα, λες και βρίσκεται στο Νόβισαντ και απο την απόδοση του κρίνεται το πρωτάθλημα. Το πρωτάθλημα που είναι πεπεισμένος πως του έκλεψαν και για αυτό είχε αποφασίσει να μη δώσει το παρών. Αυτός και οι συμπαίχτες του στη Σιμπένκα ήταν οι αληθινοί πρωταθλητές έστω και για δώδεκα ώρες και αυτό δεν μπορούσε να το αλλάξει κανείς. Ο Ντράζεν ήταν διψασμένος για τίτλους, το Κόρατς του 1983 χάθηκε ξανά όπως το 82 απο τους Γάλλους της Λιμόζ αλλά το πρωτάθλημα ήταν αποφασισμένος να το φέρει στο Σίμπενικ.

 Με  ηγέτη τον 19χρονο "Μότσαρτ" οι Narančasti τερμάτισαν στην πρώτη θέση της κανονικής περιόδου αφήνοντας πίσω τους με μία νίκη διαφορά τόσο την Παρτίζαν όσο και τη Μπόσνα. Η Σιμπένκα ξεπέρασε με δυσκολία το εμπόδιο της Γιουγκοπλάστικα στην οχτάδα, νίκησε δύο φορές τον Ερυθρό Αστέρα στα ημιτελικά και προκρίθηκε στον τελικό, εκεί όπου που την περίμενε η πρωταθλήτρια Ευρώπης του 1979 που δεν είχε πια στις τάξεις της τον Μίρζα Ντελίμπασιτς και τον Μπόγκνταν Τάνιεβιτς αλλά η παλιά φρουρά των Ραντοβάνοβιτς, Βάραϊτς, Μπένατσεκ και ο Σβέτισλαβ Πέσιτς ως τεχνικός πια, είχαν παραμείνει στο Σαράγεβο.

Η σειρά των τελικών θα κρινόταν στις δύο νίκες όπως ήταν το σύστημα διεξαγωγής που είχε εισαχθεί το 1981 και οι δύο ομάδες μοιράστηκαν από μία στα δύο πρώτα ματς, κερδίζοντας η καθεμία στην έδρα της. Το τρίτο και καθοριστικό ματς θα ελάμβανε χώρα στο Σίμπενικ και το Μπαλντέκιν, το σπίτι της Σιμπένκα, το "κάστρο" του Ντράζεν. Σε ένα κατάμεστο απο 2000 Κροάτες γήπεδο και την ιαχή "Σι Σι Σίμπενικ" να δονεί το Μπαλντέκιν, ο Πέτροβιτς και οι συμπαίχτες του, ο Μπράνκο Μάτσουρα, ο Πρέντραγκ Σάριτς, ο Σρέτσκο Γιάριτς και ο προπονητής τους, ο γνωστός μας Βλάντε Τζούροβιτς ήθελαν να χαρίσουν τη νίκη και το πρωτάθλημα στους πιστούς ακολούθους τους.

Η Μπόσνα όμως δεν ήταν πρόθυμη να αναλάβει τον ρόλο του θύματος και να πέσει αμαχητί. Ο εγωισμός των παιχτών της έφτασε στο ζενίθ, δεν επηρεάστηκαν απο την καυτή ατμόσφαιρα και εκμεταλλευόμενοι τον εκνευρισμό και την αστοχία της Σιμπένκα, προηγήθηκαν με 19 πόντους πέντε λεπτά προτού οι δύο ομάδες πάνε στα αποδυτήρια για το ημίχρονο. Ο Τζούροβιτς είχε εμπιστοσύνη στους παίχτες του και ιδιαίτερα στον Ντράζεν και αυτός φρόντισε να τον δικαιώσει. Ο "Μότσαρτ" έπαιζε με πάθος απέναντι στην ομάδα που είχε τον πρώτο λόγο της επικείμενης μεταγραφής του και είχε φροντίσει να τον καπαρώσει δωρίζοντας του το λευκό Golf. Αλλά ο Πέτροβιτς δεν καταλάβαινε απο αυτά, όταν πέτυχε ένα δύσκολο καλάθι γύρισε προς τον Πέσιτς και του έδειξε τη σφιγμένη γροθιά του, ήθελε το πρωτάθλημα με τον σύλλογο της γενέτειρας του και θα έκανε τα πάντα για να τον κατακτήσει. Με τον Σαμπίτ Χάτζιτς κολλημένο πάνω του ολο το βράδυ, ο Ντράζεν ροκάνισε τη διαφορά πετυχαίνοντας 38 πόντους, τους 24 στο δεύτερο μέρος με το παιχνίδι να γίνεται ξανά ντέρμπι. Στα 24" πριν απο τη λήξη ο Βούτσεβιτς ευστόχησε απο τα 5 μέτρα δίνοντας το προβάδισμα στη Μπόσνα με 82-81 και στην επόμενη επίθεση της Σιμπένκα ο Ντράζεν αστόχησε σε σουτ εκτός ισορροπίας. Η μπάλα βρέθηκε εκτός γηπέδου απο χέρι παίχτη της Μπόσνα με δύο δευτερόλεπτα να απομένουν στο χρονόμετρο. Ο Ζίβκο Λιουμπόγιεβιτς επανέφερε απο την πλάγια γραμμή κατευθείαν στα χέρια του Ντράζεν. Αυτός έκανε δύο ντρίμπλες προς το κέντρο της ρακέτας και πιεζόμενος απο τον Χάτζιτς, σούταρε απο τα τέσσερα μέτρα.

Το σουτ δεν βρήκε στόχο ούτε καν τη στεφάνη, χτυπώντας στο κάτω μέρος του ταμπλό ακριβώς με τη λήξη του χρόνου. Οι παίχτες της Μπόσνα πανηγύριζαν, αυτοί της Σιμπένκα με προεξάρχοντα τον Ντράζεν διαμαρτύρονταν. Την ώρα που ο Ίλια Ματίγεβιτς, ο ένας απο τους δύο διαιτητές με χαρακτηριστικό της εμφάνισης του ένα υπερμεγέθες μουστάκι που θύμιζε τον Γιοσέμιτι Σαμ απο το διάσημο καρτούν, στρεφόταν προς τη γραμματεία κουνώντας τα χέρια του για να υποδείξει τη λήξη του αγώνα, ο Πέτροβιτς έτρεξε προς το μέρος του ανεβοκατεβάζοντας τον δεξί του ώμο για να δείξει πως του έγινε φάουλ τη στιγμή του σουτ. Μέσα στο παρκέ γινόταν το έλα να δείς με φιλάθλους να περιφέρονται αδιακρίτως, τους παίχτες άλλους να διαμαρτύρονται και άλλους να περιμένουν υπομονετικά και τον Ματίγεβιτς με τη γραμματεία να προσπαθούν να βρουν την άκρη του νήματος που φαινόταν να έχει δεθεί κόμπος. Η επαφή μεταξύ του Ντράζεν και του Χάτζιτς ήταν οριακή αλλά υπήρξε και η απόφαση ήταν ο καταλογισμός του φάουλ εις βάρος της Μπόσνα.

Αυτό προκάλεσε όξυνση της έντασης και ο Τζούροβιτς βρήκε την ευκαιρία να μιλήσει στον Πέτροβιτς. Όπως εξομολογήθηκε αργότερα ο Τζούρο, είχε καταλάβει πως το σφύριγμα ήταν αμφιλεγόμενο και θέλοντας να αποφύγει τις αντιδράσεις για μία άδικη νίκη της ομάδας του, συμβούλευσε τον παίχτη του να μην ευστοχήσει και στις δύο βολές. "Βάλε την πρώτη και χάσε τη δεύτερη. Θα νικήσουμε στην παράταση" ήταν τα λόγια του Τζούροβιτς αλλά η απάντηση του Ντράζεν δεν του άφησε κανένα περιθώριο. "Όχι κοουτς. Θα βάλω και τις δύο, θέλω το πρωτάθλημα". Ο Βλάντε τον κοίταξε, ξέροντας πως στο μυαλό του ο Ντράζεν είχε ήδη ευστοχήσει στις βολές και είχε κάνει δικό του τον τίτλο. Ο Πέτροβιτς στήθηκε στη γραμμή και με ψυχραιμία βετεράνου έβαλε και τις δύο χαρίζοντας τη νίκη στη Σιμπένκα με 83-82. Η ομάδα που είχε ανέβει στην πρώτη κατηγορία τέσσερα χρόνια πριν ήταν τώρα πρωταθλήτρια χάρη σε αυτό τον 19χρονο νεαρό με τις κάλτσες ως το γόνατο και το το περικάρπιο στο δεξί χέρι. Αυτό το χέρι που υψωμένο και σφιγμένο σε γροθιά πανηγύριζε την κατάκτηση της κορυφής. Της κορυφής που αλίμονο δεν έμελλε να μείνει για πολύ εκεί.

Το επόμενο πρωί, ο επικεφαλής της KSJ ,Βασίλ Τουπουρκόβσκι, που βρισκόταν στο γήπεδο και ήταν αυτός που απένειμε τα χρυσά μετάλλια στους παίχτες της Σιμπένκα, συγκάλεσε σύσκεψη στα γραφεία της Ομοσπονδίας με αντικείμενο εξέτασης την εγκυρότητα του σφυρίγματος του Ματίγεβιτς και κατά πόσον τη στιγμή που καταλογίστηκε το φάουλ ο χρόνος είχε εκπνεύσει. Στις 12 το μεσημέρι της Κυριακής 10 Απριλίου 1983, η Ομοσπονδία απεφάνθη πως το σφύριγμα ήταν εκτός χρόνου και κατ' επέκτασιν η νίκη και ο τίτλος έπρεπε να κατοχυρωθούν στη Μπόσνα. Αυτό θα ήταν η λογική συνέχεια αλλά τα μεγάλα κεφάλια της KSJ δεν συμφώνησαν στην απόδοση του πρωταθλήματος στους Βόσνιους. Η λύση που προτιμήθηκε ήταν η επανάληψη του αγώνα σε ουδέτερο μέρος, στο Νόβισαντ εν προκειμένω.

O δημοσιογράφος Βλάντιμιρ Στάνκοβιτς που εργαζόταν τότε στην εφημερίδα "Βοrba" τηλεφώνησε στο σπίτι της οικογένειας Πέτροβιτς ζητώντας να μιλήσει στον Ντράζεν. "Η Σιμπένκα δεν είναι πρωταθλήτρια" του είπε στο ακουστικό "θα πρέπει να παίξετε ξανά". "Όχι" ήταν η απάντηση του Πέτροβιτς " δεν θα παίξω πάλι. Είμαι πρωταθλητής". Τα νέα δεν άργησαν να ταξιδέψουν σε ολόκληρη τη γιουγκοσλαβική επικράτεια και σχεδόν αμέσως υπήρξαν προσπάθειες για εκτόνωση της έντασης. Ο δήμαρχος του Σίμπενικ τηλεφώνησε στον Τζούροβιτς για να του τονίσει -αφήνοντας να εννοηθεί πως είχε μιλήσει με υψηλά ιστάμενους- πως η ομάδα έπρεπε να συμμορφωθεί με την απόφαση και να ταξιδέψει στο Νόβισαντ. Η πόλη ήταν διχασμένη και μόνο μία τοπική εφημερίδα έθεσε το θέμα στη σωστή του διάσταση με το πρωτοσέλιδο της που τιτλοφορούταν ως "Dva šampiona jedna Jugoslavija" (Δύο πρωταθλήτριες μία Γιουγκοσλαβία). Ήταν μία πρωτοφανής απόφαση για τον αθλητισμό της Γιουγκοσλαβίας, ποτέ ξανά στην ιστορία δεν είχε τεθεί παρόμοιο δίλημμα.

Κυκλοφόρησαν διάφορα σενάρια πως υπήρξαν πολιτικές πιέσεις, η ομάδα της Βοσνίας έπρεπε να πάρει το πρωτάθλημα επειδή το Σαράγεβο ήταν η διοργανώτρια πόλη των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 1984 αλλά φυσικά κάτι τέτοιο δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ. Η KSJ θέλοντας να αιτιολογήσει την απόφαση έδωσε στη δημοσιότητα ένα μανιφέστο με επισημασμένα οχτώ σημεία διαιτητικών λαθών είς βάρος και των δύο ομάδων, υπογεγραμμένο απο τον υπεύθυνο της γραμματείας Ντάρκο Ομπεργκνέζεβιτς και τον δεύτερο διαιτητή Ράντε Πέτροβιτς (ο Ματίγεβιτς αρνήθηκε να υπογράψει) δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην τελευταία φάση του αγώνα και επιρρίπτοντας ουσιαστικά την ευθύνη στον Ματίγεβιτς του οποίου η άδεια ανακλήθηκε και δεν διαιτήτευσε ποτέ ξανά.

Στις 15 Απριλίου η Ομοσπονδία απέρριψε την ένσταση της Σιμπένκα και την κάλεσε να ταξιδέψει στο Νόβισαντ για τον προγραμματισμένο τρίτο τελικό, υπενθυμίζοντας πως η μη εμφάνιση τους θα επέφερε την κατοχύρωση του αγώνα με 20-0 και ανακήρυξη της Μπόσνα ως νικήτριας και πρωταθλήτριας. Οι παίχτες και ο Τζούροβιτς αρνήθηκαν τη μετάβαση στο Νόβισαντ και η κροατική ομοσπονδία στάθηκε αρωγός στην απόφαση τους δια στόματος του επικεφαλής της Ίβο Τρόσκοτ ο οποίος υποστήριξε πως αντίθετα με τις ανακοινώσεις της KSJ, η απόφαση για την επανάληψη του αγώνα δεν λήφθηκε ομόφωνα αφού ο ίδιος μειοψήφησε και ο τίτλος κρίθηκε μέσα σε μια αίθουσα συνεδριάσεων αντί για τις τέσσερις γραμμές του παρκέ. Κρέζιμιρ Τσόσιτς, Γιόζιπ Τζέρτζα, Μίρκο Νόβοσελ και όλη η αφρόκρεμα του κροατικού μπάσκετ στάθηκαν στο πλευρό της Σιμπένκα αλλά η ειλημμένη απόφαση δεν άλλαξε, παρά τις απέλπιδες προσπάθειες του Ματίγεβιτς που θέλοντας να αποκατασταθεί το όνομα του προχώρησε σε αναπαράσταση της επίμαχης φάσης κρατώντας ένα χρονόμετρο χειρός και στις 20 Απριλίου τέσσερις μέρες μετά την παρωδία του Νόβισαντ, η Μπόσνα ανακηρύχθηκε και επίσημα πρωταθλήτρια Γιουγκοσλαβίας για την σεζόν 1982-83.

Τα χρυσά μετάλλια που δόθηκαν στους παίχτες της ομάδας του Σαράγεβο ήταν νέας κοπής, οι αντίπαλοι τους της Σιμπένκα δεν επέστρεψαν ποτέ τα δικά τους, αυτά που κρέμασαν στον λαιμό τους εκείνο το βράδυ στο Μπαλντέκιν.Το μετάλλιο του Ντράζεν βρίσκεται εδώ και μερικά χρόνια στις προθήκες του μουσείου του στο Ζάγκρεμπ, σύμβολο παντοτινό και ενθύμιο της εποχής που μία χώρα είχε δύο πρωταθλήτριες...