Η εντολή που είχε λάβει ο τριαντάχρονος (γεννημένος το 1861), Τζέιμς Νέισμιθ, από τον διευθυντή του κολεγίου στελεχών της YMCA στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης, του ζητούσε να επινοήσει ένα ομαδικό άθλημα, ώστε να βρουν απασχόληση οι μαθητές της σχολής, που τον ενοχλούσαν με τις φωνές τους, όταν δεν είχαν δραστηριότητα στην ύπαιθρο.
Το κολέγιο, στο οποίο δίδασκε ο Νέισμιθ, είχε ιδρυθεί προκειμένου να αποκτήσει η αδελφότητα έμπειρα στελέχη, τα οποία θα κατεύθυναν τους χιλιάδες εθελοντές, που αριθμούσε πλέον, η οργάνωση στις ΗΠΑ.
Οι μαθητές της σχολής δεν ξεπερνούσαν τους 18 και διακρίνονταν για το ζωηρό ταμπεραμέντο τους. Η εντολή του διευθυντή Γκούλικ ήταν σαφής και έβαλε τον Νέισμιθ σε σκέψεις. Η δραστηριότητα που έπρεπε να επινοήσει είχε συγκεκριμένο περιορισμό. Θα έπρεπε να διεξάγεται σε κλειστό χώρο σε κάποια αίθουσα της Σχολής.
Ακριβώς επειδή ήθελε να αποφύγει τη βίαιη επαφή μεταξύ των παικτών μέσα στον περιορισμένο χώρο του κλειστού γυμναστηρίου της σχολής το άθλημα που εμπνεύστηκε βασίστηκε στη δεξιοτεχνία και όχι στη δύναμη.
Τη λύση του την έδωσε ένα παιχνίδι καναδικής προέλευσης που το έπαιζε στην παιδική του ηλικία και το έλεγαν «η πάπια στον βράχο». Στο παιχνίδι εκείνο κάθε παίκτης έριχνε μια πέτρα σε έναν στόχο πίσω από έναν βράχο και για να το πετύχει αυτό η τροχιά της πέτρας έπρεπε να διαγράψει μια καμπύλη.
Έτσι κατέληξε στον στόχο που θα έπρεπε να έχουν οι παίκτες και για να βρει που θα κατέληγε η μπάλα σκέφτηκε δυο ξύλινα κιβώτια.
Ο επιστάτης της σχολής, από τον οποίο ο Νέισμιθ ζήτησε να του βρει τα δυο κιβώτια, βρήκε στην αποθήκη του και του έφερε δυο καλάθια από ροδάκινα.
Έπειτα από προτροπή ενός από τους μαθητές το νέο άθλημα πήρε την επωνυμία basketball, παρότι αρχικά κάποιοι άλλοι πρότειναν να ονομαστεί Νέισμθ-μπολ
Ο πρώτος αγώνας έγινε στις 21 Δεκεμβρίου του 1891 με μπάλα ποδοσφαίρου και ο πρώτος επίσημος αγώνας στις 19 Ιανουαρίου του 1892.
Οι πρώτοι κανονισμοί δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό της YMCA στις 15 Ιανουαρίου του 1892 και ο πρώτος αγώνας μεταξύ καθηγητών και μαθητών στο Σπρίνγκφιλντ έγινε τον Μάρτιο της ίδιας χρονιάς. Αυτό σήμανε και την επίσημη υιοθέτηση από τη σχολή της νέας αθλοπαιδιάς.
Στις 22 Μαρτίου του 1892 έγινε και ο πρώτος επίσημος αγώνας γυναικών.
Από τότε το άθλημα που μας συναρπάζει άλλαξε πολύ. Όμως, οι βασικές αρχές, το καλάθι, η καμπύλη τροχιά της μπάλας και η επιδεξιότητα που χρειάζεται για να το παίξει κανείς παραμένουν τα ίδια. Και μας ενθουσιάζουν.
Φιλέας Φογκ
(Τα στοιχεία από το εξαιρετικό βιβλίο του Σωτήρη Θεολογίδη, Ιστορίες μέσα από το καλάθι, Εκδόσεις Επίκεντρο)
