Το "Θαυμα της φυσης" (ο κατα κοσμον Αρβιντας Σαμπονις)

Φέρτε στο μυαλό σας στο σύγχρονο ευρωπαϊκό μπάσκετ έναν παίκτη που θεωρείτε ότι κυριαρχεί στο παιχνίδι. Αυτόν που πιστεύετε ότι προκαλεί φόβο στους αντιπάλους τους και σιγουριά στους συμπαίκτες του. Χρειάζεται λίγη σκέψη, έτσι δεν είναι; Στη μαγική δεκαετία του 80 όμως, η απάντηση ήταν εύκολη. Τρεις μπασκετμπολιστες ήταν αυτοί που τρομοκρατούσαν τα ευρωπαϊκά παρκέ. Ο Γκάλης, ο Ντράζεν και ο σημερινός μας καλεσμένος, ο Άρβιντας Σαμπόνις .

Η ιστορία μας ξεκινά το 1981 και το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Παίδων που έγινε στην Κατερίνη. Εκεί λοιπόν εμφανίστηκε για πρώτη φορά ο γίγαντας από το Κάουνας, δίνοντας τα πρώτα δείγματα γραφής για αυτά που θα βλέπαμε τα επόμενα χρόνια. Με συνοδοιπόρο τον μετέπειτα συμπαίκτη και στη μεγάλη εθνική, Βαλερί Τιχονένκο θα οδηγήσει τη Σοβιετική Ένωση στο χρυσό μετάλλιο. Όλοι τότε μίλησαν για ένα νέο αστέρι, αλλά κρατούσαν επιφυλάξεις για τον αν θα μπορεί να σταθεί σε επίπεδο ανδρών. Η απάντηση δεν θα αργήσει να έρθει. Το επόμενο καλοκαίρι στο Μουντομπάσκετ της Κολομβίας, οι μπασκετικοί κύκλοι θα παρακολουθήσουν έκθαμβοι έναν παίχτη με ύψος 2.21 να κάνει πρωτόγνωρα πράγματα στο παρκέ. Σε μία εποχή που ο σέντερ της ομάδας δεν πατούσε ούτε εκατοστό έξω από τη ρακέτα, ο Σαμπόνις διαθέτει στο οπλοστάσιο του μακρινό σουτ, η οξυδέρκεια του στην πάσα είναι αντίστοιχη ενός play maker, τρέχει πρώτος στον αιφνιδιασμό, οι κινήσεις του κοντά στο καλάθι είναι απλά ασταμάτητες ενώ στην άμυνα η ταχύτητα του και τα μακριά άκρα του τον μετατρέπουν σε αμυντικό ογκόλιθο.Είναι ολοφάνερο ότι εισάγει νέα δεδομένα στη θέση του μιας και η πλαστικότητα στο θηριώδες κορμί του είναι κάτι το απίστευτο και οι προπονητές αρχίζουν να ψάχνουν τρόπους αντιμετώπισης του. Φυσικά θα μπει κατευθείαν στα ραντάρ των Αμερικανών παρόλο που γνωρίζουν τις αντικειμενικές δυσκολίες. Ξέρουν ότι οι ευκαιρίες που θα έχουν για την κατασκοπεία του είναι μόνο οι διεθνείς διοργανώσεις. Και κάθε φορά ο Άρβιντας φροντίζει να τους εκπλήσσει ευχάριστα. Περιμένουν λοιπόν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες για να τσεκάρουν τον Σοβιετικό απέναντι στον Πάτρικ Γιουιν αλλά οι πολιτικοί θα έχουν αντίθετη άποψη.Αυτά όμως δεν δείχνουν να απασχολούν τον Σαμπόνις που με την αγαπημένη του Ζαλγκίρις θα σπάσει το 1985 την κυριαρχία της ΤΣΣΚΑ και θα κατακτήσει το πρώτο από τρία συνεχόμενα πρωταθλήματα. Το ίδιο καλοκαίρι στη Στουτγκάρδη θα φορέσει στο στήθος του το χρυσό μετάλλιο και θα ανακηρυχθεί ΜVP του Ευρωμπάσκετ.Θα προσπαθήσει να κάνει το ίδιο και σε συλλογικό επίπεδο φτάνοντας το 1986 στον τελικό του Πρωταθλητριών με αντίπαλο την Τσιμπόνα. Η μπουνιά που θα ρίξει όμως στον Νάκιτς θα φέρει στον ίδιο την αποβολή και στη Ζαλγκίρις την ήττα. Η ευκαιρία για ρεβάνς θα έρθει στο Μουντομπασκετ. Στον ημιτελικό Σοβιετική Ένωση - Γιουγκοσλαβια με τρίποντο θα σημάνει την αντεπίθεση σε ένα σχεδόν χαμένο παιχνίδι και θα οδηγήσει την ομάδα του στον τελικό. Θα είναι η πρώτη του μονομαχία με το νέο αστέρι των Αμερικανών τον Ντέιβιντ Ρόμπινσον και παρόλη την ήττα των Σοβιετικών, ο ίδιος θα κερδίσει τις εντυπώσεις. Είναι στην καλύτερη κατάσταση της καριέρας του, θεωρείται ο κορυφαίος σέντερ της Ευρώπης και ένας από τους καλύτερους μπασκετμπολιστες της Γηραιάς ηπείρου. Όλα μοιάζουν ιδανικά. Και ξαφνικά έρχεται η κατάρρευση.

Το φθινόπωρο του 86 θα τραυματιστεί σοβαρά και στους δύο αχίλλειους τένοντες. Και αν αυτός ο τραυματισμός μπορεί να κόψει το μπάσκετ σε έναν παίχτη της σημερινής εποχής, πόσο μάλλον το 1986 και την αθλητική ιατρική σε αρχικά στάδια. Οι φήμες της εποχής μιλούσαν για το επίπονο αθλητικό πρόγραμμα προετοιμασίας που εφήρμοζε ο Γκομέλσκι. Φυσικά ακούστηκαν και τερατολογίες του τύπου "ο Σαμπόνις πιάστηκε ντοπέ" ή "Μπήκε στο χειρουργείο για να αυξηθεί το ύψος του"...(Πόσο να φτάσει ρε παιδιά, 2.70 ); Ας είναι... Το ψυχροπολεμικό κλίμα και η έλλειψη ενημέρωσης ευννοούσαν τέτοιου είδους αερολογίες. Οι Μπλεϊζερς δεν θα πτοηθούν από τον τραυματισμό και θα " πετάξουν " το νούμερο 24 του ντραφτ του 1986. Ταυτόχρονα θα τον καλέσουν στο Πορτλαντ και θα προσφερθούν να συνδράμουν ιατρικά στην αποκατάσταση του. Προς έκπληξη όλων οι Σοβιετικοί θα επιτρέψουν στον Σαμπας τη μετάβαση στην Αμερική. Οι άνθρωποι του Πορτλαντ θα σταθούν δίπλα του και τελικά θα καταφέρουν να του σώσουν την καριέρα, χωρίς ασφαλώς να φαντάζονται πως θα επηρρέαζαν το παγκόσμιο μπάσκετ με αυτή τους την ενέργεια. Και θα εξηγήσουμε παρακάτω. Ήδη έχουμε φτάσει στο 1988. 

Ο Σαμπονις απουσιάζει δύο χρόνια από τα γήπεδα, σχεδόν ξεχασμένος από όλους.Ο Γκομέλσκι θα τον συμπεριλάβει στην αποστολή για τους Ολυμπιακούς της Σεουλ και θα τον πιέσει να αγωνιστεί παρότι είναι φανερά ανέτοιμος. Το μπάσκετ όμως δεν ξεχνιεται και στην Κορέα το "Θαύμα της φύσης" θα διαψεύσει όσους τον είχαν ξεγράψει. Μετά από ένα μέτριο ξεκίνημα στο τουρνουά θα βρει τα πατήματα του αν και είναι φανερό ότι είναι πιο βαρύς στις κινήσεις και φοβάται για τα πόδια του. Ίσως αυτό κάνει τον προπονητή των Αμερικανών Τζων Τόμπσον να πιστέψει ότι ο παλιός γνώριμος, ο "Ναύαρχος" Ντέιβιντ Ρόμπινσον δεν θα αντιμετωπίσει προβλήματα στον ημιτελικό. Όμως ο Σαμπόνις θέλει να δείξει σε όλον τον κόσμο ότι έχει επιστρέψει για τα καλά. Θα βάλει στα καλάθια τον Αμερικανό, θα παίξει με πρωτόγνωρο πάθος και θα θυμίσει τον παίχτη που κυριαρχουσε στις δύο ρακέτες.Ακριβώς το ίδιο θα κάνει και στον τελικό που θα μοιάζει ανίκητος απέναντι στους Γιουγκοσλάβους ψηλους. Το χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο ήταν η καλύτερη ανταμοιβή για τον Άρβιντας και η απόδειξη ότι δεν είχε τελειώσει σαν παίχτης. Η κυριαρχία του όμως προβλημάτισε τους Αμερικανούς και ήταν ένας απο τους λόγους της εισήγησης του κομισάριου του ΝΒΑ Ντέιβιντ Στερν για την είσοδο των επαγγελματιών στις διοργανώσεις της FIBA και τη δημιουργία της Dream Team. Άθελα του ο Σαμπας έγινε η αφορμή για μία κοσμοιστορική αλλαγή στο μπάσκετ. Ο ίδιος συνεχίζει την πορεία του και το καλοκαίρι του 1989 θα κάνει εκπληκτικές εμφανίσεις στο Ευρωμπάσκετ του Ζάγκρεμπ. Στον ημιτελικό με την Ελλάδα θα είναι ο καλύτερος παίχτης της ομάδας του με 19 πόντους και 18 ριμπάουντ αλλά ο Γκάνγκστερ θα τραβήξει 45αρι, ο Φάνης θα σημαδέψει σωστά από τα 6.25 και ο Σαμπόνις θα περιοριστεί στο χάλκινο μετάλλιο. Όλος ο μπασκετικός κόσμος περιμένει την απόφαση για την επόμενη ομάδα της καριέρας του, αφού σε μία κίνηση καλής θέλησης η Σοβιετική ομοσπονδία έχει ήδη επιτρέψει στα μεγάλα της αστέρια, τη μετακίνηση σε ομάδες εκτός ΕΣΣΔ.Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι θα ακολουθήσει τα βήματα του φίλου του Σαρούνας Μαρτσουλιόνις και θα πάει στο ΝΒΑ. Οι Μπλεϊζερς άλλωστε τον περιμένουν με ανοιχτή την αγκαλιά. Αυτός όμως σε μια κίνηση που θα αφήσει άφωνη την Ευρώπη, θα προτιμήσει την Ισπανία και την άγνωστη Φόρουμ Βαγιαδολίδ. Χάσαμε έτσι τη μεγάλη ευκαιρία να τον δούμε στα μέρη μας, αφού όπως διατεινόταν ο τότε ιδιοκτήτης της ΑΕΚ Μάκης Ψωμιάδης μετά τον αγώνα του Δικεφάλου με τη Ζαλγκίρις στην Αθήνα για το Κύπελλο Κόρατς, συμφώνησε με τον Λιθουανό γίγαντα τη μεταγραφή του στην ομάδα (Μάλλον στο όνειρο του θα το είχε δει ο Big Mak). Στα τρία χρόνια που θα μεινει στην Βαγιαδολίδ, θα την οδηγήσει στις καλύτερες σεζόν της ιστορίας της και θα κερδίσει για τον εαυτό του μια μεταγραφή στη Ρεάλ το καλοκαίρι του 1992. Προτού όμως ξεκινήσει το πρωτάθλημα, προέχουν οι υποχρεώσεις με την νεοσύστατη εθνική Λιθουανίας στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης. Η Σοβιετική Ένωση δεν υπάρχει πια και ο Σαμπόνις που ποτέ δεν ένιωσε Σοβιετικός (Έχει πει ότι δεν τραγούδησε ποτέ τον Εθνικό Ύμνο της χώρας), θα είναι ο ηγέτης της τρελλοπαρέας που θα κατακτήσει την τρίτη θέση. Στον ημιτελικό με την Dream Team θα αναβιώσουν οι μάχες με τον Ρόμπινσον αλλά αυτή τη φορά ο "Ναύαρχος" θα πάρει τη ρεβάνς με εμφατικό τρόπο και νίκη με 51 πόντους διαφορά. Στον μικρό τελικό θα συναντήσει τους πρώην συμπατριώτες του και ενα συνονθύλευμα ομάδας με την ονομασία Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών. Ο Σαμπόνις θα σεληνιαστεί απέναντι στους παλιούς του συμπαίκτες (Βολκόφ, Τιχονένκο, Μπελοστένι) θα πετύχει 27 πόντους, θα μαζέψει 16 ριμπάουντ και θα χαρίσει το χάλκινο Ολυμπιακό μετάλλιο στη χώρα του. Είναι απόλυτα έτοιμος για την πρόκληση της Ρεάλ και θα ανταποκριθεί στον μέγιστο βαθμό. Αρχικά οι επιτυχίες θα είναι μόνο εγχώριες, με πρωτάθλημα το 93 και το 94. Η Βασίλισσα όμως θέλει να επιστρέψει στον ευρωπαϊκό θρόνο της που έχει εγκαταλείψει από το 1980. Στην Αθήνα το 1993 θα πέσει στις αμυντικες δαγκάνες της Λιμόζ, αλλά η ώρα της όπως και του Σαμπόνις θα έρθει σε ισπανικό έδαφος. Στο Φάιναλ Φορ της Σαραγόσα το 1995, η ομάδα του Ομπράντοβιτς με το κορυφαίο δίδυμο ψηλών της Ευρώπης (Σαμπόνις, Αρλάουκας) θα επικρατήσει του Ολυμπιακού και ο Σαμπας θα πάρει σπίτι του και το βραβείο του MVP. Πλέον δεν έχει τίποτα να αποδείξει στην Ευρώπη. Η φλόγα του ΝΒΑ πάντα σιγοκαίει μέσα του και τελικά αποφασίζει να κάνει το άλμα σε ηλικία 31 ετών.

Στο Πορτλαντ τρομάζουν από τις ιατρικές του εξετάσεις, αφού τα τα ταλαιπωρημένα πόδια του είναι σχεδόν διαλυμένα. Οι Αμερικανοί είναι επιφυλακτικοί απέναντι του αφού θεωρούν ότι δεν θα αντέξει τον φρενήρη ρυθμό αγώνων. Το πόσο άδικο είχαν, φάνηκε στην πορεία. Θα ενταχθεί στην ομάδακαι κάθε βράδυ θα δίνει ομηρικές μάχες με τους καλύτερους. Είναι η εποχή των κυρίαρχων σέντερ στο ΝΒΑ και ο Σαμπόνις θέλει να δείξει ότι αξίζει να είναι ανάμεσα τους. Το αποτέλεσμα; Υποψήφιος για Ρούκι της χρονιάς, υποψήφιος για καλύτερος 6ος παίχτης, συμμετοχή στην κορυφαία 5αδα των Ρούκι, συμμετοχή στο Rookie All Star game και ένα τεράστιο ερωτηματικό. Πόσο διαφορετική θα ήταν η ιστορία του ΝΒΑ αν ο Άρβιντας δεν είχε τραυματιστεί τόσο σοβαρά και είχε κάνει το μεγάλο βήμα το 1986. Πιστεύω οτι οι Μπλεϊζερς θα είχαν σίγουρα κατακτήσει τουλάχιστον ένα πρωταθλήμα και θα αμφισβητούσαν πολύ σοβαρά την απόλυτη κυριαρχία του Τζόρνταν. Η ιστορία όμως δεν γράφεται με υποθέσεις και δυστυχώς για όλους μας μπορούμε μόνο να φανταζόμαστε. Ο Σαμπας θα μείνει εφτά σεζόν στο Πόρτλαντ, με καλύτερη του την τρίτη, όταν είχε μέσο όρο 16 πόντους και 10 ριμπάουντ. Την τελευταία του χρονιά, ο ρόλος του ένεκα και της ηλικίας θα είναι περιορισμένος και στο τέλος της θα ανακοινώσει την απόσυρσή του από το ΝΒΑ ,αφού κατά δήλωση του έχει κουραστεί πνευματικά και σωματικά. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειώσουμε ότι παρόλο το "βαρύ" του όνομα και το επίπονο αγωνιστικό πρόγραμμα κάθε καλοκαίρι δήλωνε παρών στις κλήσεις της εθνικής, κατακτώντας το αργυρό μετάλλιο στο Ευρωμπάσκετ του 1995 και το χάλκινο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ατλάντα. Τελευταία του μεγάλη διοργάνωση με την Λιθουανία ήταν το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα της Γαλλίας το 1999 σε ηλικία 35 ετών. Μετά το τέλος της καριέρας του στο ΝΒΑ θα παίξει για μια χρονιά με τη φανέλα της πρώτης του ομάδας,  Ζαλγκίρις Κάουνας και θα αποσυρθεί οριστικά από το μπάσκετ το 2005.

Οι ατομικές του διακρίσεις αμέτρητες. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε τις 6 φορές που αναδείχθηκε καλύτερος Ευρωπαίος και φυσικά είναι μέλος των δύο Hall of Fame. Το τελικό πόρισμα για τον Σαμπόνις; Ένα από τα μεγαλύτερα what if του παγκοσμιου μπάσκετ. Ίσως τα σπουδαιότερα φυσικά προσόντα που εμφανίστηκαν ποτέ σε έναν μπασκετμπολίστα, αλλά οι τραυματισμοί δεν του επέτρεψαν να τα ξεδιπλώσει σε όλη τους την έκταση. Αλλά ακόμα και έτσι η απίστευτη αντίληψη, η διορατικότητα που διέθετε και η δική του θέληση υποσκελίσαν τα σοβαρά προβλήματα και δικαίως του χάρισαν μία θέση στο Πάνθεον των μεγαλύτερων παικτών όλων των εποχών.