ΑΝΟΙΓΟΝΤΑΣ ΤΟ ΣΙΔΗΡΟΥΝ ΠΑΡΑΠΕΤΑΣΜΑ

Υπάρχουν στιγμές και άνθρωπου έχουν αλλάξει, εσκεμμένα ή όχι την ιστορία του κόσμου. Και αν καμιά φορά δεν είναι η ιστορία ολόκληρου του κόσμου μπορεί να είναι η ιστορία του μικρού τους κόσμου, όπως για παράδειγμα στη δική μας περίπτωση του μπάσκετ. Αν και η σημερινή μας ιστορία ξεφεύγει λίγο από τα στεγνά αθλητικά πλαίσια και μας μιλάει για την μπασκετική λήξη του ψυχρού πολέμου, πριν καν πέσει το τοίχος του Βερολίνου.

Στα τέλη της δεκαετίας του 80, στο μπάσκετ συνυπήρχαν δύο μεγάλοι οραματιστές. Και ευτυχώς για εμάς υπήρξαν ταυτόχρονα και συμφωνούσαν. Δύο άνθρωποι που ήθελαν ο καθένας για τους δικούς του λόγους να κάνουν το μπάσκετ παγκόσμιο. Από την μία ο Stankovic, o γιός του χασάπη, πρόεδρος της FIBA και από την άλλη ο κομμισάριος του ΝΒΑ, ο μεγάλος αναμορφωτής του, ο David Stern. Αυτοί οι δύο άνθρωποι προσπάθησαν με κάθε τρόπο να βγάλουν το ΝΒΑ πέρα από τα όρια των ΗΠΑ και να κάνουν το άθλημα προσβάσιμο για όλους. Και αν το πιο γνωστό αποτέλεσμα της σύμπραξής τους ήταν η dream team του 1992, το πιο μεγάλο ίσως κατόρθωμα τους ήταν 4 χρόνια πριν όταν έριξαν το “Σιδηρουν Παραπέτασμα”.

Βρισκόμαστε στα 1988, και τα τηλέφωνα δίνουν και παίρνουν. Ο κομισάριος Στερν έχει συμφωνήσει και έχει την ιδεά μία ομάδα από το ΝΒΑ να αγωνιστεί με την Σοβιετική Ένωση, μέσα στο έδαφος της Σοβιετικής Ένωσης. Για όσους βέβαια αυτό φαντάζει μικρό, είμαστε ακόμη στην εποχή που οι Σοβιετικοί παίκτες δεν έχουν το δικαίωμα να αγωνιστούν εκτός Ευρώπης (και εκτός Ένωσης) και τα μεγάλα ταλέντα που έχουν κατά καιρούς βρεθεί στο draft παραμένουν στις ομάδες της κραταιάς Ευρωπαικής δύναμης. Φυσικά μιλάμε για παίκτες όπως ο Σαμπόνις, ο Μαρτσουλιόνις και ο Βολκόφ. Η ομάδα που έχει επιλεγεί, μετά από επιλογή βέβαια και του γενικού της αρχηγού Ted Turner, είναι οι Hawks από την Ατλάντα. Μία ομάδα με αρκετό ταλέντο για την εποχή και παίκτες όπως ο Dominique, o Spudd Wedd, o Doc Rivers και προπονητή τον μεγάλο Mike Fratelo. Μία ομαδα που έχει ήδη διαλέξει στο draft τον Σαμπόνις και τον Βολκόφ αλλά και η ομάδα που ήδη από τα προηγούμενα χρόνια έχει φιλοξενήσει την ομάδα της Σοβιετικής Ένωσης στις ΗΠΑ σε summer camp, με συνεργασία των τότε προπονητών Fratelo και Gomelski. Και κάπως έτσι ξεκίνησε. Με αβεβαιότητα, άγχος, τηλέφωνα και διαμαρτυρίες. Η πρώτη περιοδία ομάδας ΝΒΑ στην Σοβιετική Ένωση...

Πρώτος σταθμός ήταν το προπονητικό κέντρο της Σοβιετικής Ένωσης στο Shukhumi. Ένα κέντρο στο οποίο οι ομάδες φτάσαν μέσω Μόσχας με τσάρτερ. Ήδη από την αρχή της αποστολής ο Mike Fratello αστειευόταν και έλεγε στους παίκτες “Φανταστείτε τι μπορεί να γίνεται τώρα στον πύργο ελέγχου” . Και δεν είχε άδικο μάλλον. Σύσσωμη η αποστολή βρέθηκε στις εγκαταστάσεις, απόλαυσε το SPA και έμεινε έκπληκτη από τα κομφόρ τα οποία τους παρείχαν. Το τελευταίο βέβαια το λέμε λίγο ειρωνικά αφού στην Σοβιετική Ρωσία τα πράγματα ήταν λίγο πιο σκληρά από τις ΗΠΑ. Δύο πράγματα έμειναν χαραγμένα στην μνήμη των παικτών. Η πραγματικά μεγάλη προσπάθεια των Σοβιετικών για να τους κρατήσουν ικανοποιημένους (με προεξάρχοντες τους Μαρτσουλιόνις και Βολκόφ) και ότι το νερό ήταν τόσο χάλια, που μέσα στα παγάκια ειχε ζωύφια και έτσι οι παίκτες ότι έπιναν έπρεπε να είναι ζεστό και γι αυτόν τον λόγο έτρωγαν συνέχεια παγωμένα αγγούρια και ντομάτες.

Πέρα όμως από το πρώτο σοκ, οι Αμερικανοί ήταν εκεί για να παίξουν μπάσκετ. Και απέναντί τους είχαν μία από τις καλύτερες ομάδες του κόσμου. Μία ομάδα που έχουν ξαναντιμετωπίσει. Ενω και οι ίδιοι δεν είναι στα καλύτερά τους αφού για να συμπληρώσουν ομάδα έχουν καταφύγει σε λύσεις ανάγκης, όπω το να πάρουν τον αδεφτό του Antoine Carr και τον συγκατοικο του Cliff Levinston. Το πρώτο παιχνίδι θα γίνει στην Τιφλίδα της Γεωργίας. Οι Αμερικανοί θα κερδίσουν με μόλις 1 πόντο, με 85-84. Παρ' όλη την παρουσία του Wilkins το κοινο θα κερδίσει ο μικρόσωμος Spudd Webb αφού από ένα σημείο και μετά κάθε φορά που θα ακουμπάει την μπάλα, στο γήπεδο θα γίνεται χαμός. Μετά το τέλος αυτού του πρώτου παιχνιδιού ήταν το σημείο στο οποίο οι Αμερικανοί, ελαφρά αγχωμένοι μέχρι εκείνο το σημείο, θα χαλαρώσουν για πρώτη φορά. Ο κόσμος θα τους αγκαλιάσει και θα βγει φωτογραφίες μαζί τους ενώ ο Dominique θα δηλώνει πως βρέθηκε ανάμεσα σε θαυμαστές του, που ούτε είχε φανταστεί πως είχε. Μπορεί για όλους εμάς το αρχετυπο της οπαδικής σχέσης ΗΠΑ-ΕΣΣΔ να έχει διαμορφωθεί από τον μεγάλο αγώνα Ρόκι Μπαλμπόα-Ντράγκο, στο αντίστοιχο Ρόκι, όμως ο κόσμος στην Σοβιετική Ένωση του 1988 ήταν πολύ πιο κοντά στο να βγει από το υπάρχον καθεστώς και να συνυπάρξει με τον υπόλοιπο κόσμο. Για όλον αυτόν τον κόσμο που κατέκλεισε τα γήπεδα, η χαρά τους που μπορούσαν από κοντά να δουν τους παίκτες πρότυπά τους σίγουρα ξεχείλιζε.

Επόμενος σταθμός η Λιθουανία και το Βίλνιους. Όπου του λόγου και των πράξεων το αληθές επιβεβαιώνει αυτά που μόλις γράψαμε. Στην πρώτη προπόνηση που θα κάνει η Αμερικανική ομάδα επί Λιθουανικού εδάφους, θα τους περιμένουν έξω από το προπονητικό κέντρο 5,000 κόσμος. Σε προπόνηση, έξω από το γήπεδο. Το μπάσκετ είναι παγκόσμιο και το μπάσκετ έχει ήδη κερδίσει. Φυσικά, στην πατρίδα του Μαρτσουλιόνις και του Σαμπόνις, ήταν λογικό να είναι πάντα λίγο καλύτερα τα πράγματα. Αμφότεροι από καιρό είχαν βρεθεί αντιμέτωποι με το καθεστώς μέσα τους, κάτι που φάνηκε το 1992, όταν η Λιθουανία κατέβηκε ως ανεξάρτητη χώρα στους Ολυμπιακούς (και όχι με την συνομοσπονία ανεξαρτήων κρατών) με μεγάλο στόχο να κερδίσει την Σοβιετική Ένωση. Μία πράξη καθόλα πολιτική και συμβολική αφού ήταν το καθεστώς που δεν τους επέτρεπε ακόμη να αγωνιστούν εκτός της χώρας τους, στο ΝΒΑ, το οποίο ήδη έκανε τα πάντα για να τους αποκτήσει. Η χαλαρότητα στην ψυχολογία των παικτών και των δύο ομάδων θα αρχίσει να φαίνεται και μέσα στο γήπεδο, αφού σε ένα παιχνίδι που θα λήξει στην παράταση, οι Hawks θα επικρατήσουν για δεύτερη φορά, με 110-105. Σε ένα παιχνίδι που ξεχώρισε ο Dominique αλλά και οι διαιτητές, οι οποίοι προσπάθησαν να λήξουν το παιχνίδι ισόπαλο. Άλλωστε ήταν απλά ένα φιλικό, έτσι δεν είναι? Ο Mike Fratelo όμως είχε αντίθετη άποψη, αφού έλεγε πως “ Δεν ταξίδεψα από τις ΗΠΑ, στην Μόσχα, στην Τιφλίδα, στην Μόσχα και πάλι στο Βίλνιους για να λήξει ένα παιχνιδι ισόπαλο”. Όπερ και εγένετο. Οι Αμερικανοί είχαν ήδη κερδίσει τα δύο πρώτα παιχνίδια και η δουλειά μέσα τους είχε τελειώσει.

Αυτό το τελευταίο όμως ήταν μόνο μέσα τους. Το κυρίως πιάτο δεν είχε έρθει ακόμη. Λίγες μέρες αργότερα, η ομάδα από την Ατλάντα θα βρεθεί και πάλι στην Μόσχα, ώστε να δώσει το τρίτο και τελευταιο παιχνίδι στο V.I. Lenin Concert and Sports Complex. O Fratelo, ο άμεσος ανταποκριτής του κόσμου στην σκέψη των παικτών των Hawks, θα δηλώνει μετά το παιχνίδι πως “ Οι παίκτες μας ήταν λίγο χαλαροί αυτήν την φορά. Είχαν ήδη κερδίσει τα δύο πρώτα παιχνίδια και πραγματικά δεν θέλαν καν να δώσουν ένα τρίτο παιχνίδι. Μόνο που έπρεπε να το δώσουν. Και αυτήν την φορά ήταν μπροστά σε ένα πολύ μεγαλύτερο και ένα πολύ πιο φανατισμένο κοινό, και μας έβλεπαν στην Αμερική από την τηλεόραση. Η αλήθεια είναι πως μας συνετριψαν”. Το μπασκετικό αποτέλεσμα φυσικά δεν είχε καμία σχέση με αυτό που περιέγραφε ο Fratelo. Το παιχνίδι στην Μόσχα είναι ένα παιχνίδι που μπορείς να το βρεις και να το δεις και στο YouTube και ήταν ο μόνο παιχνίδι από τα τρία που οι Σοβιετικοί κερδίσαν. Ήταν επίσης το μόνο παιχνίδι από τα τρία που παίχτηκε τόσο ελεύθερο και επιθετικό μπάσκετ. Το ταμπλό στο τέλος του αγώνα έγραφε 132-123 ενώ ο συνδιασμός των “καλών οικοδεσποτών” Βολκόφ και Μαρτσουλιόνις είχαν πετύχει μαζί 58 πόντους. Οι Σοβιετικοί άλλωστε, ακόμη και χωρίς τον Σαμπόνις που ανάρωνε από τον τραυματισμό στον αχίλλειό του, ήταν η καλύτερη ομάδα εκτός ΗΠΑ, και το απέδειξαν στους Ολυμπιακούς του 1988. ( Εντάξει, ο Γκάλης και ο Ντράζεν διαφωνούν ελαφρά, αλλα το '88 οι Σοβιετικοί ήταν αυτοί που κερδίσαν την παρτίδα). Όμως, μετά από τρία τέτοια παιχνίδια και μετά από όλο το ταξίδι, στο τέλος της βραδιάς, κανένα νόημα δεν είχε το τελικό αποτέλεσμα των αγώνων. Η ιστορία, το καλοκαίρι του 1988, λίγες μέρες πριν τους Ολυμπιακούς της Σεούλ, και λίγους μήνες πριν από την πτώση του τοίχους, έγραψε πως το μπάσκετ, πέταξε πάνω από τις προκαταλήψεις και τις πολιτικές κόντρες της εποχής και έδειξε πως είναι μία γλώσσα παγκόσμια. Τα επόμενα χρόνια, οι πρώτοι παίκτες από την Ένωση θα περάσουν τον Ατλαντικό, παράγοντες θα βρεθούν από την Ρωσία στο ΝΒΑ, και η λίγκα του ΝΒΑ θα αρχίσει να γίνεται ακόμα πιο διεθνής. Όπως φυσικά έχουμε εξετάσει σε άλλο μας άρθρο, η διεθνοποίηση της λίγκας πραγματοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τον Don Nelson αλλά και τον Gregg Popovich, ωστόσο αυτός που πραγματικά άνοιξε τον δρόμο προπονητικά με τις επιλογές παικτών δεν ήταν άλλος από τον Mike Fratelo. Που και γι αυτό, όπως είδαμε, παίξαν τον ρόλο τους και οι συγκιρίες. Από την άλλη, το ταξίδι αυτό στην Σοβιετική Ένωση, ήταν μια πολύ καλή ευκαιρία και για τους ίδιους τους παίκτες να έρθουν σε επαφή με κάτι έξω από τις ΗΠΑ και το ΝΒΑ. Και πραγματικά, ως γνήσιοι λάτρεις των μπασκετικών 90ς, πιστεύουμε πως έπαιξε και αυτό τον ρόλο του στο να πάρουν πιο εύκολα την απόφαση μεγάλοι παίκτες να φύγουν από το ΝΒΑ και να αγωνιστούς στην Ευρώπη. Μην ξεχνάτε άλλωστε πως σε εκείνη την ομάδα των Hawks αγωνιζόταν ο Wilkins αλλά και ο Levingston. Όλα για κάποιον λόγο γίνονται, εσείς το μόνο που θέλουμε να θυμάστε είναι πως τελικά, ναι, το μπάσκετ άνοιξε το “Σιδηρούν Παραπέτασμα”!!!